Κυριακή 3 Μαρτίου 2019

Τα "εντόπικα": Η ιστορία ενός γλωσσικού ιδιώματος

Από το 1430, που οι Οθωμανοί κυρίευσαν την Θεσσαλονίκη, έως την απελευθέρωση το 1912 - 1913, δηλαδή για πάνω από 500 έτη, όλος ο γεωγραφικός χώρος της ιστορικής Μακεδονίας ήταν υπό Οθωμανική κατοχή.

Όλες οι απογραφές που διενεργήθηκαν, και αναφέρονταν στις εθνότητες, κατέγραφαν Τούρκους, Έλληνες, Βούλγαρους ή Σλάβους, Αλβανούς και Εβραίους. Οι εθνότητες αυτές έπρεπε υποχρεωτικά να συμβιώσουν και να επικοινωνήσουν για τις καθημερινές ανάγκες. Αναπτύχθηκε έτσι μια κοινή γλώσσα καθημερινής επικοινωνίας η οποία βασίσθηκε στην ευκολότερη από όλες την σλαβική και εμπλουτίσθηκε με Τουρκικές αλλά κυρίως με πάρα πολλές Ελληνικές λέξεις και εκφράσεις. Αυτό επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι Τούρκοι που επισκέφθηκαν πρόσφατα την Ελλάδα για να δουν τα πατρικά τους χρόνια μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών, συνεννοούνταν με τους 'Έλληνες στα "εντόπικα". Χαρακτηριστική επίσης είναι και η περίπτωση εκείνων των Σουλιωτών οι οποίοι κυνηγημένοι από τον Αλί Πασά των Ιωαννίνων εγκαταστάθηκαν γύρω στο 1800 στα χωριά Άγιος Παντελεήμων, Γραμματικό, Φλαμουριά, Μεσημέρι, Βρυττά κλπ. Ενώ διατήρησαν τα ονόματα τους Γάκης, μερικοί σλαβοφώνισαν και έχασαν μερικώς την αυτογνωσία τους.

Η γλώσσα αυτή δεν ήταν γραπτή γιατί η...... 

κάθε εθνότητα επισήμως χρησιμοποιούσε την δική της γλώσσα. Από περιοχή σε περιοχή διέφερε αρκετά ως προς την προφορά και το λεξιλόγιο εξαιτίας των διαφορετικών επιρροών. Ενδεικτική είναι και η ονομασία της "Εντόπικα" το οποίο προφανώς προέρχεται από την Ελληνική λέξη τοπικά-εντόπια-εντόπικα-ντόπικα, που δείχνουν και τον βαθμό μετασχηματισμού της Ελληνικής λέξης αλλά και αποδίδουν τον τοπικό χαρακτήρα της.

Εξαιτίας των πάρα πολλών Ελληνικών λέξεων και εκφράσεων κάποιοι Έλληνες συγγραφείς την αναφέρουν σαν Ελληνική. Πράγματι είναι εντυπωσιακός ο αριθμός των Ελληνικών λέξεων και εκφράσεων που κρύβονται μέσα της. Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικά παραδείγματα: α) Το καθαρά Ελληνικό όνομα Διονύσης έγινε Νύσης β) Το αρχαιοελληνικό οδεύω έγινε όνταμ και γ) Ο Ελληνικός χαιρετισμός "εις πολλά έτη" έγινε σπολάτι ή σπολαϊτι ή σπουλάτι. Αυτά αποδεικνύουν περίτρανα ότι διαμορφώθηκε και ομιλήθηκε από Έλληνες. Οι γλωσσολόγοι όμως, Έλληνες και ξένοι δεν έχουν κανέναν ενδοιασμό να την χαρακτηρίσουν σλαβικές διαλέκτους που ομοιάζουν περισσότερο με την επίσημη Βουλγαρική παρά με την Σερβοκροατική.

Οι Μακεδόνες Έλληνες εκτός της ανάγκης να ομιλήσουν τα "εντόπικα" για την καθημερινή επικοινωνία τους αναγκάσθηκαν να τα ομιλήσουν και για λόγους επιβίωσης. Οι συχνές επαναστάσεις των Μακεδόνων για την αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού και την ένωση τους με την Ελλάδα προκαλούσαν βίαια αντίποινα κυρίως στους Ελληνόφωνους πληθυσμούς. Επίσης το παιδομάζωμα, θεσμός των Οθωμανών, εφαρμόσθηκε κυρίως στα κεντρικά Βαλκάνια και υπήρχε ιδιαίτερη προτίμηση στους Ελληνικούς πληθυσμούς. Σε πολλές περιοχές λόγω αυτής της καταπίεσης των Τούρκων έπρεπε να μην ξεχωρίζουν σαν Έλληνες από τους άλλους κατοίκους και για αυτό έξω από το σπίτι ομιλούσαν "εντόπικα" και εντός του σπιτιού και στην Εκκλησία ομιλούσαν ελληνικά. Έτσι προέκυψαν οι δίγλωσσοι Μακεδόνες Έλληνες. Με την πάροδο των ετών, εκτός της καταπίεσης, σε ορισμένες από τις πιο απομακρυσμένες περιοχές εξαιτίας της μακροχρόνιας έλλειψης δασκάλων και Ιερέων και της συμβίωσης με σλαβικούς πληθυσμούς σε κοινές χριστιανικές συνοικίες έχασαν την γνώση της Ελληνικής. Αυτοί είναι οι Μακεδόνες Έλληνες μητρική γλώσσα πλέον τα «εντόπικα».

Αυτοί όμως οι Μακεδόνες Έλληνες σε κρίσιμες στιγμές για τον Ελληνισμό βοήθησαν ποικιλοτρόπως, πολέμησαν και έχυσαν το αίμα τους μαζί με τους άλλους Μακεδόνες Έλληνες στις αλλεπάλληλες τοπικές εξεγέρσεις και επαναστάσεις που οργάνωσαν οι υπόδουλοι Έλληνες στην Μακεδονία κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Και το έκαναν αυτό γιατί μπορεί να έχασαν την γλώσσα τους αλλά δεν έχασαν την Ελληνική εθνική τους συνείδηση. Είναι αυτοί που τις παραμονές του Μακεδόνικου αγώνα οι Βούλγαροι και οι ξένοι διπλωμάτες και περιηγητές τους θεωρούσαν Βούλγαρους αλλά είναι και αυτοί που στήριξαν τον Μακεδόνικο αγώνα άνδρες, γυναίκες και παιδιά, οι γραικό μάνοι όπως τους έλεγαν με λύσσα οι Βούλγαροι, αυτοί που όταν τους έσφαζαν οι Βούλγαροι κομιτατζήδες φώναζαν «Είμαι Έλληνας» στα "εντόπικα" γιατί δεν ήξεραν Ελληνικά. Είναι αυτοί που το 1903, από την περιοχή του Μοναστηρίου, σημερινή Bitola, έστειλαν υπόμνημα διαμαρτυρίας στην Γαλλική κυβέρνηση όπου μεταξύ των άλλων αναφέρουν: «...λαλούμεν ελληνιστί, βλαχιστί αλβανιστί, βουλγαριστί, αλλά ουδέν ήττον εσμέν άπαντες Έλληνες και ουδενί επιτρέπομεν να αμφισβητεί προς ημάς τούτο.» Δεν τα αναφέρουμε αυτά για εντυπωσιασμό αλλά γιατί έτσι έγιναν. Θέλουμε να δείξουμε το μεγαλείο τους και την ψυχική σχέση τους με τον Ελληνισμό. Τα τονίζουμε για να επισημάνουμε τα λάθη ορισμένων Ελληνικών κυβερνήσεων, χωρίς λαϊκό έρεισμα, που έγιναν εξαιτίας τηςστείρας ιδεολογικής αντιπαράθεσης και του κομματικού ανταγωνισμού.

Ο Εβραιοκροάτης πρόεδρος της Γιουγκοσλαβίας το 1944 ονόμασε αυθαίρετα "Μακεδονία" το νότιο τμήμα της Γιουγκοσλαβίας, "Μακεδόνες" τις εικοσιτρείς εθνότητες που ζούσαν εκεί και την νοτιοσλαβική διάλεκτο "Μακεδονική Γλώσσα".

Συγκεκριμένα υιοθέτησε το ιδίωμα της ευρύτερης περιοχής του Μοναστηριού (Bitola) και για πρώτη φορά συγκεκριμένη επιτροπή του έδωσε γραπτή υπόσταση. Εμείς οι Μακεδόνες αντιδρούμε σε αυτές τις μεθοδεύσεις ως προς την ονομασία αυτού του ιδιώματος. Είναι Σλαβικό άσχετα εάν ομιλήθηκε και από Έλληνες και σίγουρα δεν μπορεί να ονομασθεί Μακεδονική γιατί η Μακεδονική γλώσσα είναι διάλεκτος της Ελληνικής. Υπάρχουν πολλά ονόματα με τα οποία θα μπορούσε να την ονομάσει και να μην προκαλέσει αντιδράσεις σε Ελλάδα και Βουλγαρία. Επέλεξε σκόπιμα το όνομα "Μακεδονική" για να δικαιολογήσει τις επεκτατικές βλέψεις του εις βάρος της Ελλάδος.


Πηγή:Εφημερίδα «Αδέσμευτη» της Έδεσσας, Ιανουάριος 2010, σελ 4

29 comments:

  1. τοπική παραλλαγή μιας γλώσσας, με μικρές αποκλίσεις από την κοινή γλώσσα στο χώρο της φωνολογίας, της μορφολογίας ή του λεξιλογίου· (πρβ. διάλεκτος): Tο γλωσσικό ~ της Kύμης. Tα βόρεια ιδιώματα. Mε την επικράτηση της κοινής νεοελληνικής γλώσσας τα ιδιώματα παραμερίζονται. Παρόλο που έζησε πολλά χρόνια στην Aθήνα, μιλάει ακόμα το ~ της πατρίδας του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ο συντάκτης του εν λόγω κειμένου είναι ιστορικός ή δημοσιογράφος;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Είτε ιστορικός είτε δημοσιογράφος, νομίζω το βασικό είναι η ιστορική αλήθεια που παρουσιάζει.

      Διαγραφή
    2. Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Φυσικός καθηγητής πληροφορικής

      Διαγραφή
    3. Σίγουρα όχι γλωσσολόγος.

      Διαγραφή
  3. Αν βαριέστε να διαβάσετε το άρθρο να σας πω εγώ το ρεζουμέ: 'Παλιά εδώ είμασταν Βούλγαροι αλλά σήμερα ντρεπόμαστε γι' αυτό και προσπαθούμε να βρούμε δικιολογίες για να συμβιβάσουμε τα γεγονότα με τα συναισθήματα μας. Πάντα με την πολύτιμη αρωγή της ψευδοεπιστήμης και του confirmation bias.'

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Κάνεις λάθος 5:01 μμ, δεν ντρέπομαι κάθόλου για την καταγωγή μου!! Όπως όλοι έτσι κ εμείς οι ντόποιοι, έχουμε την διαλεκτό μας, που σε πληροφορω μπορούμε να συννενοηθούμε με όλα τα Βαλκάνια και όχι μόνο με τους Βούλγαρους όπως πολλοι πιστεύουν!! Είμαι περήφανη για όλα όσα έχουν σχέση με την καταγωγή μου!! Για τους χορούς μας, για τα φαγήτα μας, για τα παραδοσιάκα έθιμά μας, για όλα!! Τα πιστεύω σου να τα κρατήσεις για την πάρτη σου, δεν αφορούν κανέναν, όπως εγώ τα δικά μου (που οταν ακούω ποντιακά βγάζω φλύκταινες και δεν καταλαβαίνω λέξη, αλλα ξέχασα εκείνα είναι αρχαία ελληνικά, εννοειται γελαν και οι πέτρες εδώ!!) Δεν ενοχλούμε κανέναν και καλά θα κάνετε να μην ασχολήστε και εσείς μαζί μας!! Σε όποιον αρέσουμε για τους άλλους δεν θα μπορέσουμε!!

      Διαγραφή
    2. Αν εσείς είστε Βούλγαρος καλά κανετε.στη Μακεδονία κατοικούν μόνο Έλληνες.διγλωσσοι η όχι,με ελληνική ευτυχώς συνείδηση.

      Διαγραφή
    3. Γράφει το άρθρο για την ποντιακή διάλεκτο κάτι;Γτ το αναφέρεις πάνω εσύ κομπλεξικε;Για την σλαβοφαρα σας λέει..

      Διαγραφή
    4. ΆΝΤΕ ΠΝΙΓΕΊΤΕ ΒΡΕ ΜΙΤΖΙΡΙΑ ΠΟΥ ΘΑ ΜΙΛΗΣΕΤΕ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΤΌΠΙΟΥΣ! ΟΥΣΤ! 5:56 ΜΗΝ ΑΣΧΟΛΗΣΕ ΜΕ ΒΟΔΙΑ! ΤΟΥΣ ΔΊΝΕΙΣ ΚΑΙ ΑΞΊΑ!

      Διαγραφή
    5. Εγώ ξέρω τι είμαι, εσείς ψάξτε το... Εσυ 11:15, φαίνεται από την απάντησή σου ότι είσαι Πόντιος και ποιος είναι ο κομπλεξικός! Εσείς μας κουβαληθήκατε δεν ήρθαμε εμείς στο Πόντο, όποτε ραψ'το και συνέχισε να ζεις την άχαρη ζωή σου!

      Διαγραφή
    6. Να φανταστείς τόν μεγαλύτερό πόλεμο πού δεχόμαστε για την διάλεκτο μας είναι οι συγγεκριμέναις ράτσες (Θρακιώτες, Πόντιους, καραμάν-αλήδες,και φυσικά οι μπάφραλοιδες, που μόνο τούρκικα μιλάνε και να πω την αλήθεια δεν με ενδιαφέρει αλλά ας το βουλοσουν όταν εμείς μιλάμε την διάλεκτο μας.

      Διαγραφή
    7. Λυπάμαι για το χαμηλό επίπεδο κάποιων ανθρώπων που κάθονται και ασχολούνται και χλευάζουν τους υπόλοιπους λαούς για να βγουν από πάνω. Ο κάθε λαός έχει μια ιστορία μια δική του ιστορία, που οφείλει ο καθένας να γνωρίζει για αυτήν ακόμη και να μην είναι αποδεκτή. Δεν έχει σημασία αν είσαι Θρακιώτης, Ντόπιος, Μικρασιάτης, Πόντιος σημασία έχει να υπάρχει σεβασμός απέναντι σε κάθε ιστορία. Είμαι περήφανη που είμαι Πόντια, είμαι περήφανη για τις ρίζες μου και θα συνεχίσω να είμαι. Αυτό πρέπει να κάνουμε όλοι και όχι να καθόμαστε και να μειώνουμε τους άλλους λαούς χωρίς να γνωρίζουμε τι έχει συμβεί, χωρίς να γνωρίζουμε την ιστορία του!

      Διαγραφή

    8. Λυπάμαι για το χαμηλό επίπεδο κάποιων ανθρώπων που κάθονται και ασχολούνται χλευάζοντας τους υπόλοιπους λαούς για να βγουν από πάνω. Ο κάθε λαός έχει μια ιστορία,μια δική του ιστορία που οφείλει ο καθένας να γνωρίζει για αυτήν ακόμη και να μην είναι αποδεκτή. Δεν έχει σημασία αν είσαι Θρακιώτης, Ντόπιος, Πόντιος, Μικρασιάτης σημασία έχει να υπάρχει σεβασμός απέναντι σε κάθε ιστορία. Είμαι περήφανη που είμαι Πόντια, είμαι περήφανη για τις ρίζες μου και θα συνεχίσω να είμαι….Αυτό πρέπει να κάνουμε όλοι και όχι να μειώνουμε κάθε λαό και να αμφισβητούμε την γλώσσα του χωρίς να γνωρίζουμε!

      Διαγραφή
  4. Πάντως η μεσαία γιαγιά ήταν η ''στάρα μπάμπα΄' όπως την αποκαλούσαν...μητέρα του παππού μου...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Μου φαίνεται ότι είστε όλοι κομπλεξικοί, το να είσαι ΜΑΚΕΔΌΝΑΣ ΈΛΛΗΝΑΣ είναι περηφάνια είναι καμάρι είναι αγάπη για τον τόπο αυτό που η ιστορία του είναι τόσο μεγάλη που καπιοι προδότες πάνε να την ξεπούλησουν για να ξυπνήσουμε λίγο. ...(σαρακατσανος.)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Μου φαίνεται ότι είστε όλοι κομπλεξικοί, το να είσαι ΜΑΚΕΔΌΝΑΣ ΈΛΛΗΝΑΣ είναι περηφάνια είναι καμάρι είναι αγάπη για τον τόπο αυτό που η ιστορία του είναι τόσο μεγάλη που καπιοι προδότες πάνε να την ξεπούλησουν για να ξυπνήσουμε λίγο. ...(σαρακατσανος.)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. άντε ακόμα λίγο πεστετα εκατερωθεν και θα αρχίσει ξανά ο εμφύλιος μα@@κες

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Ειναι ντροπη σας να μαλώνετε έτσι, τοσα χρόνια μετά τους Βαλκανικούς πολεμους. Η κυρία που αναφερει παντως οτι οταν ακούει ποντιακά βγαζει φλυκταινες, πυροδοτησε την κατάσταση και εδειξε ότι η δική της συνειδηση δεν ειναι ελληνική. Κατά τα λοιπά πιστεύω ότι η συνειδηση των περισσοτερων διγλωσσων εντοπίων, ειναι ελληνικη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. .Τι θέλει να μας πει ο ποιητής με τα λεγόμενα του.Τον έκτο αιώνα μετά Χριστού οι ΣλάβοιΠου κατοικούσαν στη Μακεδονία μιλούσανε μια διάλεκτο που εμπεριείχε τουρκικά ελληνικά αρβανίτικα βλάχικα και ούτω καθεξής.Εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν αυτές οι φίλες στη Μακεδονία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. ο καπετάν κότας καπετάν τέλος άγρας δεν ήξεραν καθόλου ελληνικά αλλά πολέμησαν στο πλευρό των ελλήνων μακεδόνων γιατί είχαν ελληνική συνειδηση

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ο τελος αγαπηνος αγρας ηταν Ελληνας ηξερε Ελληνικα δεν ηταν απο Μακεδονια.

      Διαγραφή
  11. Πείτε ο καθένας ότι θέλετε. Η Μακεδονία ήταν ανέκαθεν Ελλάς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Το άρθρο είναι μια κακή αντιγραφή και περίληψη συγκεκριμένης μελέτης που έγινε το 2008 αν θυμάμαι καλά από γνώστη του ιδιώματος με επιστημονική τεκμηρίωση και βιβλιογραφία. Θυμίζει καφενειακή συζήτηση, δυστυχώς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Ακριβως! Ο κάθε τόπος εχει κ μια γλωσσική διάλεκτο αναγκαστικά η μη. Η ιστορία μιλάει απο μονη της για τους ντόπιους Μακεδόνες ! Κρίμα ομως ν γίνεται διαχωρισμός μεταξύ Ποντίων ντόπιων βλάχων κτλ ολοι δυστυχώς πέρασαν δυσκολα, βίαιοι εξισλαμισμοι, παιδομάζωμα, γενοκτονια, ξεριζωμός ... κτλ ήρωες αυτοί που έφυγαν γιατί ξεριζώθηκαν ήρωες κ αυτοί που έμειναν να υποστούν! Ενωμένοι ολοι οι Έλληνες κ ενα παραπάνω οι Μακεδόνες Θρακιώτες Βορειοηπειρώτες!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Κρίμα ή ίδιοι η Έλληνες να πολεμούμε τους Έλληνες Μακεδόνες ειτε πόντιοι ειναι ειτε και γω δεν ξέρω ποίες Ράτσες ,ντροπή μας,και δεν ήμαστε κομπλεξικοί ήμαστε περήφανοι που ημαστε ΈλληνεςΜακεδόνες .και μετά έχουμε την απαίτηση να μας σέβοντα οι ξένοι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. νομίζω για την γλώσσα των ανθρώπων που μιλούσαν και μιλάνε κάποιοι ,δεν πέφτει και σε πολλούς λόγος να έχουν άποψη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Το ialmopia.gr επιτρέπει στον χρήστη να αναρτά τα σχόλια και τις απόψεις του σε επίκαιρα θέματα/συζητήσεις. Τα σχόλια και οι απόψεις αυτές εκφράζουν αποκλειστικά τις προσωπικές θέσεις του εκάστοτε χρήστη και δεν υιοθετούνται από το ialmopia.gr. Σε κάθε περίπτωση, ο χρήστης οφείλει να εκφράζεται με τρόπο ώστε να μην παραβιάζει τους ελληνικούς νόμους. Σε αντίθετη περίπτωση, το ialmopia.gr διατηρεί το δικαίωμα να αποκλείει το χρήστη από την εν λόγω υπηρεσία.

Με εκτίμηση, Η συντακτική ομάδα του ialmopia.gr

Φόρμα επικοινωνίας

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *