Δευτέρα 9 Δεκεμβρίου 2019

Περλ Χάρμπορ: Η ημέρα που άλλαξε η ιστορία

Ως η ημέρα, και σωστά, που άλλαξε τη ροή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου χαρακτηρίζεται η σημερινή, αφού στις 7 Δεκεμβρίου του 1941 οι Ιάπωνες επιτέθηκαν στον στόλο των ΗΠΑ που ναυλοχούσε στο Περλ Χάρμπουρ, εξέλιξη που σήμανε την είσοδό τους στις εχθροπραξίες.
Κάτι που διαφοροποίησε ριζικά την ισορροπία δυνάμεων, ενώ η φράση που είπε την επομένη ο πρόεδρος Ρούζβελτ στο Κογκρέσο όταν και τη χαρακτήρισε ως «ημέρα ντροπής για το αμερικανικό έθνος», αποτέλεσε το σήμα κατατεθέν των Αμερικανών. Απαντες πλέον αναζητούσαν εκδίκηση για όσα συνέβησαν εκείνο το πρωινό.

Ο «κοιμώμενος γίγαντας» ξύπνησε από τον απομονωτισμό του, ενώ την ίδια στιγμή πολλές συμπτώσεις φούντωσαν τις εικασίες πως στα άνω κλιμάκια τόσο των ΗΠΑ όσο και της Μεγάλης Βρετανίας, η άνευ προειδοποίησης ή κήρυξης πολέμου κίνηση από τη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, μόνο έκπληξη δεν προκάλεσε. Οτι δηλαδή Ρούσβελτ και Τσώρτσιλ γνώριζαν τι θα συμβεί, αν όχι ακριβώς έστω οτι οι Ιάπωνες θα επιχειρήσουν μία καταδρομική επιχείρηση, ώστε να ακινητοποιήσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα τις στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ. Κάτι που θα τους επέτρεπε να εξαπλωθούν στη ζώνη του Ειρηνικού και να διασφαλίσουν τις πολύτιμες για εκείνους πρώτες ύλες. Εκείνη την εποχή το 90% του πετρελαίου και άλλων ζωτικών συστατικών για το Τόκιο προέρχονταν από εισαγωγές ή κατακτημένες περιοχές και το εμπάργκο που του είχε επιβάλλει η Ουάσινγκτον, μείωνε τα διαθέσιμα αποθέματά τους στους περίπου 12 μήνες.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ από την πλευρά της προσπαθούσε σταδιακά να αφυπνίσει το κοινό αίσθημα, όμως ίσχυε η προεκλογική δέσμευση του προέδρου της. «Τα παιδιά μας δεν θα συμμετάσχουν σε ξένο πόλεμο». Μέχρι τότε η πλευρά των Αμερικάνων βοηθούσε υλικά τους συμμάχους, ουσιαστικά την Αγγλία που είχε απομείνει μόνη, όμως δεν αρκούσε αυτό. Οι Ναζί κυριαρχούσαν σχεδόν σε όλη την Ευρώπη, η ΕΣΣΔ υποχωρούσε στο Ανατολικό Μέτωπο και υπήρχε κίνδυνος να παγιωθεί ένα μη αναστρέψιμο στάτους κβο, εφόσον το Λονδίνο συνθηκολογούσε.

Η απουσία των αεροπλανοφόρων από τη βάση (το Εντερπράιζ βρίσκονταν στο Σαν Ντιέγκο για επισκευές και τα Λέξινγκτον, Σαρατόγκα σε αποστολές), αλλά και η παντελής αποτυχία των μυστικών υπηρεσιών, οδήγησαν αρκετούς στο συμπέρασμα πως πολλοί ήξεραν όμως σιώπησαν με σκοπό η Αμερική να μπει στον πόλεμο. Για εκείνους οι ναύαρχος Κίμελ και στρατηγός Σορτ, διοικητές του νησιού, που απαλλάχτηκαν των καθηκόντων τους και αποστρατεύτηκαν άμεσα μετά την καταστροφή, ήταν απλά οι αποδιοπομπαίοι τράγοι.

Είναι χαρακτηριστικό το εξής παράδειγμα. Ηταν τόσο μεγάλος ο βαθμός άγνοιας των ΗΠΑ για τα όσα θα επακολουθούσαν, που δόθηκε εντολή τα αεροπλάνα στη Χαβάη να μην βρίσκονται στα υπόστεγα, αλλά συγκεντρωμένα στο κέντρο κάθε αεροδρομίου, ώστε να φυλάσσονται ευκολότερα από τυχόν δολιοφθορές. Αυτό φοβόντουσαν τότε οι επιτελείς των στρατιωτικών δυνάμεων και όχι κάποια επιδρομή! Παρότι υπήρχαν αναφορές πως μία μεγάλη ιαπωνική ναυτική δύναμη απέπλευσε και δεν δύναται να εντοπιστεί, όχι μόνο το νησί συνέχισε τους κανονικούς του ρυθμούς, αλλά δεν εισήλθε καν σε καθεστώς μερικής επιφυλακής. Η πλειονότητα των πυρομαχικών παρέμενε στις αποθήκες και το μόνο μέτρο που πάρθηκε ήταν, μετά από επιμονή ορισμένων αξιωματικών, η ανύψωση αερόστατων.

Εκείνο το ξημέρωμα οι ΗΠΑ... πιάστηκαν στον ύπνο και ως τραγική ειρωνεία λογίζεται το γεγονός πως ο ιθύνων νους της επίθεσης Ισορόκου Γιαμαμότο βασίστηκε σε δύο σχέδια, εκ των οποίων το ένα ήταν δικό τους! Το γενικότερο πλαίσιο της επιχείρησης έμοιαζε αρκετά με τη βρετανική στο λιμάνι του Τάραντα εναντίον του ιταλικού στόλου, αλλά υπήρχαν στοιχεία και από μία έκθεση επιτελών του American Navy, οι οποίοι περίπου ένα χρόνο πριν είχαν τονίσει στους ανωτέρους τους πως το Περλ Χάρμπουρ δεν είναι ασφαλές σε μία κοινή αεροναυτική επιχείρηση εναντίον του!

Το μεγάλο «αγκάθι» που έπρεπε να ξεπεράσουν οι Ιάπωνες ήταν το πώς θα αξιοποιήσουν τις τορπίλες τους, αφού εκείνον τον καιρό όσες ρίχνονταν από αέρος βυθίζονταν 20 μέτρα και ύστερα ανέβαιναν στην επιφάνεια, όταν και κατευθύνονταν στον στόχο τους. Το λιμάνι του Περλ Χάρμπουρ είχε βύθισμα 12 μέτρα και πλωτάρχης Μινόρου Γκέντα, ανέλαβε να τους τοποθετήσει ειδικά πτερύγια ανάσχεσης. Μάλιστα όλα έγιναν τόσο γρήγορα που παραδόθηκαν στο Αυτοκρατορικό Ναυτικό μόλις 48 ώρες πριν αποπλεύσει η αρμάδα του (6 αεροπλανοφόρα, 2 θωρηκτά, 2 βαριά καταδρομικά, 1 ελαφρύ καταδρομικό, 9 αντιτορπιλικά, 28 υποβρύχια και 8 πετρελαιοφόρα), αλλά αποδείχθηκαν λειτουργικές.



Ετσι είχε πάνω-κάτω η κατάσταση εκείνο το πρωινό. Στην Ουάσινγκτον οι διαπραγματεύσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ιαπωνίας για εξεύρεση διπλωματικής λύσης στα προβλήματα των δύο χωρών είχαν οδηγηθεί σε αδιέξοδο, στη Χαβάη ξημέρωνε μία ημέρα όπως οι άλλες και μερικές εκατοντάδες μίλια μακριά μία μεγάλη δύναμη ετοιμάζονταν να εξαπολύσει τον όλεθρο.

Μάλιστα είχε πετύχει και τον απόλυτο αιφνιδιασμό. Οι εντολές προς τους Ιάπωνες που ηγούνταν της μοίρας ήταν εφόσον γίνονταν αντιληπτοί 4 ημέρες πριν την 7η Δεκεμβρίου να ακυρώσουν την επίθεση και να επιστρέψουν στη βάση τους, 2 ή 3 ημέρες να σταθμίσουν την κατάσταση και να κρίνουν εκείνοι εάν θα προχωρήσουν ή όχι, ενώ εφόσον ανακαλύπτονταν 48 ώρες πριν, να διεξάγουν κανονικά την επιχείρηση. Πλέον απείχαν μόλις λεπτά πριν δοθεί το συνθηματικό για την απογείωση των αεροσκαφών, το περίφημο πια «Τόρα-Τόρα-Τόρα» (σ.σ. τίγρης) και ουδείς από την άλλη πλευρά έδειχνε σε θέση να τους αναχαιτίσει.

Και όμως υπήρξαν δύο περιστατικά που θα μπορούσαν να διαφοροποιήσουν το ρου της ιστορίας. Εάν ακόμη και την ύστατη στιγμή οι Αμερικανοί «διάβαζαν» σωστά τα γεγονότα, θα ήταν σε θέση να αντισταθούν ουσιαστικά στην επερχόμενη λαίλαπα και γιατί όχι, να κερδίσουν την πρώτη τους μάχη στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Λίγο πριν από τις 04:00 το «Ward» που εκτελούσε περιπολία στην είσοδο του λιμανιού, ενημερώθηκε από ένα ναρκαλιευτικό πως στην ευρύτερη περιοχή εντόπισε ένα περισκόπιο. Ηταν ένα από τα μικρά υποβρύχια «τσέπης» τύπου Ko-hyoteki που είχαν οι Ιάπωνες (βρίσκονταν ενσωματωμένα σε μεγαλύτερα και εκτοξεύονταν από εκείνα κοντά στον στόχο τους), το οποίο έπαιζε τον ρόλο ανιχνευτή αλλά και μπορούσε να πλήξει σκάφη επιφάνειας. Το αντιτορπιλικό των ΗΠΑ το αναζήτησε, όμως εκείνο κρύφθηκε πίσω από το φορτηγό «Antares» και καλύφθηκε από τα απόνερά του. Τελικά το βρήκε, με τη βοήθεια ενός ρυμουλκού, περίπου στις 06:00 και έβαλε εναντίον του με πυροβόλα και βόμβες βυθού.

Παρότι ο κυβερνήτης του δεν ήταν βέβαιος πως το βύθισε (το 2002 εντοπίστηκε το ναυάγιό του περίπου 5 χιλιόμετρα από λιμάνι), στις 06:37 ανέφερε το γεγονός στο διοικητήριο. Ουδείς όμως το αξιολόγησε σωστά και δεν σήμανε συναγερμό, καθώς θεωρήθηκε πως λόγο της νύχτας οι αξιωματικοί του «Ward» δεν διέκριναν σωστά! Βλέπετε η 7η Δεκεμβρίου ήταν Κυριακή και ουδείς ήθελε να ρισκάρει και να ενοχλήσει τόσο πρωί τους ανωτέρους του ή να «κόψει» την έξοδο στους ναύτες. Για τη Χαβάη ο πόλεμος ήταν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά.

Παρόλα αυτά τα ξημερώματα δόθηκε στους Αμερικανούς ακόμη μία... ευκαιρία να προετοιμαστούν για το... κακό που έρχονταν. Εκείνα τα χρόνια άρχισε να χρησιμοποιείται πειραματικά το ραντάρ, αφού η τεχνολογία του δεν ήταν διαδεδομένη. Στα βουνά της Χαβάης λειτουργούσε ένα σχετικό σύστημα, συνήθως μόνο το βράδυ. Οι δύο στρατιώτες που το επάνδρωναν περίμεναν εκείνη τη χρονική στιγμή το τζιπ που θα του παραλάμβανε για να επιστρέψουν στη βάση τους, όταν στις 07:02 διέκριναν δεκάδες στίγματα που αφορούσαν τα ιαπωνικά Zero και τα τορπιλοβόλα που τα συνόδευαν. Στις 07:32 έγιναν εντονότερα και αμέσως ενημέρωσαν το αρχηγείο.

Η απάντηση που έλαβαν από τον Υπολοχαγό Τάιλερ, έμεινε στην ιστορία. «Αγνοήστε τα». Ο αξιωματικός υπηρεσίας θεώρησε πως πρόκειται για δεκάδες Β-17 που είχε προγραμματιστεί να αφιχθούν εκείνη την ημέρα και τα οποία λίγο αργότερα βρέθηκαν εν μέσω πυρών και υπέστησαν συντριπτικές απώλειες, αφού ήταν βομβαρδιστικά και δεν μπορούσαν να αντιπαρατεθούν με τα καταδιωκτικά των Ιαπώνων. Ακόμη και τότε εάν οι Αμερικανοί αντιλαμβάνονταν τι συνέβαινε, θα μπορούσαν να οργανώσουν την άμυνά τους (επάνδρωση αντιεροπορικών, απογείωση αεροσκαφών κτλ). Τίποτα όμως δεν συνέβη...

Στις 07:55 ξεκίνησε το πρώτο κύμα της ιαπωνικής επίθεσης και μετά την ολοκλήρωση του δεύτερου περίπου 1,5 ώρα μετά, οι ΗΠΑ μετρούσαν τις πληγές τους. Συνολικά 2.386 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και 1.139 τραυματίστηκαν, ενώ σε υλικό επίπεδο είδαν 5 πολεμικά τους να βυθίζονται (2 θωρηκτά), 14 υπέστησαν σοβαρές ζημιές και για χρόνια τέθηκαν εκτός μάχης, ενώ κατααστράφηκαν και 188 αεροσκάφη. Συνολικά ελλιμενίζονταν στην περιοχή 94 μικρά και μεγάλα σκάφη.

Οι Ιάπωνες από την πλευρά τους είχαν μόλις 64 απώλειες, 29 αεροσκάφη και 5 υποβρύχια τσέπης. Το μέγεθος του επιτεύγματός τους αποτυπώνεται στο γεγονός ότι στο Τόκιο θα θεωρούσαν πετυχημένη την επιχείρηση εάν απολέσουν το 30% των σκαφών που ελάμβαναν μέρος και το 50% των αεροσκαφών! Ομως εκτός από τα τρία αεροπλανοφόρα των ΗΠΑ, δεν επλήγησαν και τα υποβρύχιά τους, κάτι που επέτρεψε στον στόλο του Ειρηνικού να μην εκμηδενιστεί και να παραμένει μία υπολογίσιμη δύναμη. Από την επομένη η βιομηχανική παραγωγή της χώρας πήρε... φωτιά και για να αντιληφθεί κάποιος το μέγεθος των δυνάμεων αρκεί να ειπωθεί πως το τέλος του πολέμου βρήκε την Αμερική με περίπου 100 μικρά και μεγάλα αεροπλανοφόρα!



Ο απόηχος της μάχης προκάλεσε, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, ανάμεικτα συναισθήματα. Η Ουάσινγκτον κήρυξε άμεσα τον πόλεμο σε Ιαπωνία και Γερμανία, κάτι που ικανοποίησε το Λονδίνο! Στο Βερολίνο υποτιμούσαν τους Αμερικάνους και έκαναν τότε το πρώτο μεγάλο λάθος, θα ακολουθούσαν και άλλα (βυθισμένοι στην πλάνη τους πως θα επικρατήσει ο φασισμός), καθώς ακολούθησαν το Τόκιο εναντίον των Αμερικάνων, όμως δεν τους πίεσαν να επιτεθούν στην ΕΣΣΔ.

Η μοίρα που επιτέθηκε στο Περλ Χάρμπουρ έγινε από τους συμπατριώτες της δεκτή με ενθουσιασμό, ενώ ο Χιροχίτο παραβίασε το αυτοκρατορικό πρωτόκολλο και δέχθηκε σε ακρόαση ορισμένους αξιωματικούς που διακρίθηκαν, χωρίς να φέρουν τίτλο τιμής.

Το επόμενο διάστημα η χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου θα φτάσει μέχρι τις παρυφές της Αυστραλίας και θα δείξει σε θέση να κυριαρχήσει σε όλο το ημισφαίριο που θεωρούσε ως χώρο επιρροής της. Η μία μετά την άλλη οι μεγάλες πόλεις τις περιοχής θα πέσουν στην κυριαρχία της (π.χ. Χονγκ Κονγκ και Μπανγκόνγκ).

Την ίδια στιγμή στις ΗΠΑ θα υπάρξει φόβος ακόμη και για απόβαση στις ακτές τους, όμως η Ναυμαχία του Μίντγουεϊ έξι μήνες μετά (4 ως 7 Ιουνίου) και η μάχη του Γκουανταγκανάλ (Αύγουστος του ίδιου έτους) θα αποτελέσουν την απαρχή της αντιστροφής των δεδομένων. Κάτι που θα επικυρωθεί ουσιαστικά τον Οκτώβριο του 1942, όπου στην αεροναυμαχία της Σάντα Κρουζ θα επιβεβαιωθεί πως οι Ιάπωνες δεν ήταν πλέον σε θέση να αντιπαραταχθούν στον ρυθμό βιομηχανικής παραγωγής των Αμερικανών. Από εκείνο το σημείο μόνο θα οπισθοχωρούσαν...

Ο Ισοράκου Γιαμαμότο που θεωρούνταν και ήταν ο κορυφαίος στρατιωτικός των Ιαπώνων και γνώριζε καλά την ισχύς των ΗΠΑ (έμεινε για χρόνια εκεί) ήλπιζε πως ένα δυνατό πλήγμα στον στόλο τους, θα τις οδηγούσε σε συνθηκολόγηση και θα έδινε στις δικές του δυνάμεις τη δυνατότητα να εδραιώσουν την κυριαρχία τους στις χώρες που είχαν κατακτήσει. Την ίδια στιγμή όμως ήταν πεπεισμένος πως η πατρίδα του δεν ήταν σε θέση να αντεπεξέλθει σε έναν μακροχρόνιο πόλεμο εναντίον των Αμερικανών. Οπως και συνέβη. Ο μύθος του αποδίδει πως μετά την επίθεση στο Περλ Χάρμπορ είπε ότι «ξυπνήσαμε έναν κοιμώμενο γίγαντα». Ισως τα παραπάνω λόγια να αποτελούν προϊόν προπαγάνδας. Εκείνα που διασώθηκαν από έγγραφα της Ιαπωνίας αναφέρουν πως είπε στην κυβέρνηση και τον Αυτοκράτορά του. «Σας υπόσχομαι 6 μήνες νίκες». Οπως και συνέβη!



Οι σύμμαχοι τον σέβονταν αλλά και συνάμα τον φοβόντουσαν τόσο πολύ, που πήραν την απόφαση να οργανώσουν τη δολοφονία του, ακόμη και με κίνδυνο να αποκαλυφθεί πως είχαν «σπάσει» τον μυστικό κώδικα των Ιαπώνων! Στις 18 Απριλίου του 1943 επιτέθηκαν στο σμήνος που τον μετέφερε πάνω από τα νησιά Σολομώντα, σε μία επιχείρηση με την κωδική ονομασία «Εκδίκηση». Ομως δεν ανακοίνωσαν πως κατέρριψαν το αεροπλάνο και επειδή ούτε οι Ιάπωνες έκαναν κάτι ανάλογο, η κοινή γνώμη ουδέποτε έμαθε πως ο εμπνευστής της επίθεσης του Περλ Χάρμπορ ήταν πλέον νεκρός, κάτι που δεν έδωσε την αφορμή στο Τόκιο ώστε να πιστέψει πως έχουν παραβιαστεί οι συχνότητές τους. Ολοι στη χώρα του νόμιζαν πως ο Ναύαρχος στάθηκε άτυχος και έπεσε θύμα μίας επιδρομής που απλά έτυχε να πραγματοποιηθεί. Μόνο ένα μήνυμα για πολύ μυημένους, στάλθηκε μερικές ημέρες μετά από το αντίστοιχο ΓΕΕΘΑ των ΗΠΑ στον αρχηγό του αποσπάσματος. «Συγχαρητήρια στους κυνηγούς. Φαίνεται ότι ανάμεσα στις αγριόπαπιες σκοτώσατε και ένα παγόνι»!

Από εκείνο το πρωινό της 7ης Δεκεμβρίου του 1941 έχουν απομείνει οι μνήμες, η ευχή πως ποτέ η ανθρωπότητα δεν θα βιώσει το φάσμα ενός πολέμου και το Θωρηκτό USS Αριζόνα. Ο υγρός του τάφος μετατράπηκε σε μουσείο, για να μας θυμίζει πως ο φασισμός νικιέται μόνο με θυσίες...

Κλείνοντας μόνο αυτό. Ο μεγάλος ήρωας εκείνου του πρωινού ήταν ο Ντόρις Μίλερ. Ενας απλός μάγειρας του «West Virginia» ο οποίος λόγω χρώματος και προκαταλήψεων κρίνονταν ικανός μόνο για άοπλες εργασίες. Τότε, μέσα στην αντάρα της μάχης, βοήθησε όσους μπορούσε να εγκαταλείψουν το πλοίο, στάθηκε δίπλα στον καπετάνιο του μέχρι το τέλος, ενώ για πρώτη φορά στη ζωή του έβαλε με αντιαεροπορικό και μάλιστα κατέρριψε εχθρικά αεροσκάφη. Μετά την επίθεση έγινε ο πρώτος Αφροαμερικανός που έλαβε τον Σταυρό του Αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού και τα κατορθώματά του διαδόθηκαν σε όλη τη χώρα. Δυστυχώς πέθανε στη Μάχη του Μακίν, υπηρετώντας τότε στο αεροπλανοφόρο «Liscome Bay», αλλά άφησε πίσω του μία μεγάλη κληρονομιά. Ιδρυμα που προσπαθεί να καταπολεμηθούν οι φυλετικές διακρίσεις πήρε το όνομά του από εκείνον, όπως και πολλοί δρόμοι ή πλατείες σε διάφορες πολιτείες των ΗΠΑ. 




Επιμέλεια: Γιώργος Ντυμένος / gazzetta-weekend

0 comments:

Δημοσίευση σχολίου

Το ialmopia.gr επιτρέπει στον χρήστη να αναρτά τα σχόλια και τις απόψεις του σε επίκαιρα θέματα/συζητήσεις. Τα σχόλια και οι απόψεις αυτές εκφράζουν αποκλειστικά τις προσωπικές θέσεις του εκάστοτε χρήστη και δεν υιοθετούνται από το ialmopia.gr. Σε κάθε περίπτωση, ο χρήστης οφείλει να εκφράζεται με τρόπο ώστε να μην παραβιάζει τους ελληνικούς νόμους. Σε αντίθετη περίπτωση, το ialmopia.gr διατηρεί το δικαίωμα να αποκλείει το χρήστη από την εν λόγω υπηρεσία.

Με εκτίμηση, Η συντακτική ομάδα του ialmopia.gr

Φόρμα επικοινωνίας

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *